De grafzerk van oud-volksvertegenwoordiger Frans Van Brussel op de Stekense begraafplaats onderging onlangs een grondige en volledige restauratie. In het kader van het behoud van het funerair erfgoed van de gemeente, is de restauratie een eerste mooie realisatie.
“Kerkhoven en begraafplaatsen zijn plekken van herinnering waar vele verhalen de wortels van de gemeente vormen”, legt schepen van Begraafplaatsen Kris Van Duyse uit.
Funerair erfgoed, van de archeologische pre-christelijke resten over de religieuze tradities op het kerkhof tot de burgerlijke buitenbegraafplaatsen, bevat dus zowel roerend als onroerend erfgoed. Graven en kerkhoven getuigen van de alledaagse, intieme maar soms ook afstandelijke omgang van de Vlaming met de dood.
“Dit erfgoed verdient dus om bewaard te blijven voor de toekomst. Zo ook het graf van Stekenaar Frans Van Brussel, dat trouwens opgenomen is in de lijst met graven die van lokaal historisch belang zijn”, gaat schepen Kris Van Duyse verder.
Inventarisatie graven in Stekene
In 2016 gaf de gemeente opdracht aan heemkundige kring d’EUZIE om de graven van Stekene te inventariseren. d’EUZIE kwam tot een inventaris van drie begraafplaatsen en één kerkhof, 4 730 graven en 7 500 namen. Intussen had Erfpunt ook een project opgestart om regionaal te werken rond funerair erfgoed. Het gemeentebestuur besliste in 2018 om in te stappen in dit project.
“Erfpunt begeleidde de deelnemende gemeenten bij het opmaken van een inventaris van de waardevolle graven en het ontwikkelen van een beheersplan met een visie voor de toekomst”, legt schepen Van Duyse uit. “Het beheersplan, goedgekeurd door ons college op 3 oktober 2022, bevat een beschrijving van de begraafplaatsen en kerkhof, een lijst van 54 lokaal historisch belangrijke graven en een visie met maatregelen rond administratieve opvolging, erfgoedbehoud en onderhoud, vergroening en openstelling. Voor de opmaak van dit plan was de samenwerking met de
heemkundige kring cruciaal.”
Restauratie grafzerk Frans Van Brussel
Voor de zomer werd ernstige structurele schade – met instortingsgevaar – vastgesteld aan het graf van Frans Van Brussel. Een grondige herstelling drong zich op. Voor de restauratie van de grafzerk kon Stekene rekenen op een investeringssubsidie voor klein historisch erfgoed van 2 952,40 euro van de provincie Oost-Vlaanderen (dienst Erfgoed). Deze subsidie bedraagt ongeveer de helft van de totale kosten van het demonteren, restaureren en terugplaatsen op een nieuwe fundering van de historische grafzerk.
Wat heeft Frans Van Brussel betekend voor Stekene?
Van Brussel (°1846), die slechts tot zijn tien jaar naar school ging, was landbouwer en in zijn geboortedorp Stekene medestichter van de boerengilde Sint-Antonius. In 1898 stelde hij zich voor de verkiezingen kandidaat voor de Katholieke Partij, maar werd geweigerd. Hij kwam dan op met een eigen lijst en beloofde zijn kiezers om de belangen van de landbouwers en de arbeiders te verdedigen. Na een geanimeerde campagne werd Van Brussel op 22 mei 1898 met ruim 26 000 voorkeurstemmen verkozen tot volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Sint-Niklaas. Als gevolg van dit succes werd hij direct opgenomen binnen de Katholieke Partij en hij bleef kamerlid tot in 1921.
Als kamerlid (binnen de Kamer van Volksvertegenwoordigers die deel uitmaakt van het federaal parlement) kwam Van Brussel vooral op voor agrarische kwesties en streekproblemen. In dit parlement verdedigde hij de belangen van de arme boeren en blokmakers in het Waasland. Frans Van Brussel verwierf ook bekendheid door zijn pleidooien voor het gebruik van het Nederlands (Vlaams dialect). Hij ijverde voor gebruik van zowel het Frans als het Vlaams in het federaal parlement. Omdat hij helemaal geen Frans sprak, werd hij spottend het ‘Boerke Van Brussel’ genoemd.
In 1921 kwam Van Brussel opnieuw in conflict met de Katholieke Partij en stelde zich weer op een onafhankelijke lijst aan de kiezers voor. Hij haalde meer dan 7 000 voorkeurstemmen, maar Van Brussel kon zijn stunt van 1898 niet herhalen en verdween uit het parlement.
